در مقاله اتریوم چیست؟ و چگونه کار میکند به طور کلی با سازوکار و ساخت اتریوم آشنا شدیم.

خوندیم که اتریوم یه سیستم نرم افزاری غیر متمرکزه که با استفاده از فناوری بلاک‌چین و با هدف طراحی و اجرای راحت انواع قراردادهای هوشمند ساخته شده. ارز این پلتفرم هم اتر (ETH) نام داره.

ویتالیک بوترین در سال ۲۰۱۳، ایده اولیه اتریوم رو مطرح کرد و در سال ۲۰۱۵ اولین نسخه اجرایی این پروژه شروع به فعالیت کرد و در مدت کوتاهی با پذیرش و محبوبیت زیادی رو به رو شد.

داستان تولد از دل یک هک

تا سال ۲۰۱۶، فقط همین اتریوم وجود داشت، اما روزگار بالا و پایین داره.

هک بزرگی که در ۱۷ ژوئن سال ۲۰۱۶ رخ داد باعث شد اتریوم جدیدی خلق بشه و اتریوم کلاسیک پا به عرصه ظهور بذاره.

DAO و هک آن

تا سال ۲۰۱۶ همه چیز بر وفق مراد اتریوم پیش می‌رفت. این شبکه تونسته بود تموم برنامه‌های از پیش تعیین شده خودش رو در زمان مقرر انجام بده و پله‌های موفقیت رو یکی پس از دیگری طی کنه.

با اینکه عمر کمی داشت؛ قیمت هر واحد اتر با رشد چند درصدی به بالای ۲۱ دلار رسیده بود و با اختلاف زیاد نسبت به دیگر کوین‌ها در رده دوم و بعد از بیت کوین قرار گرفته بود.

در واقع با طی زمان کمتری نسبت به بیت کوین مطرح شد و به قیمت و جایگاه دوم بازار رسید.

ماجرای از عرش به فرش رسیدن

در ماه می ۲۰۱۶، یک طرح انقلابی به نام DAO برای اتریوم معرفی شد که امیدواری‌ها به آینده اتریوم و قراردادهای هوشمند رو دو چندان کرد.

قرارداد هوشمند چیه؟

قرارداد هوشمند یک کد برنامه‌نویسیه که پس از اجرا شدن روی بلاک چین دیگه نمی‌شه اون رو متوقف یا حذف کرد.

اگر شما در دنیای عادی قراردادی رو با شخصی ببندید ممکنه که قوانین، دولت، سیاست یا خیلی از اتفاقات و موانع دیگه بخوان و بتونن اون رو متوقف کنن اما بلاک چین درست عین باتلاقه و اگر چیزی رو بگیره دیگه پس نمی‌ده.

هر وقت شرایط قرارداد رخ بده، مفاد قرارداد بدون شک اجرا می‌شن. برای اجرای قرارداد هوشمند نیاز به واسطه نیست. با استفاده از قرارداد هوشمند می‌شه برنامه غیرمتمرکز ساخت.

DAO چیست؟

DAO، مخفف کلمه «Decentralized Autonomous Organization» به معنای «سازمان خودگران غیرمتمرکز»، یک قرارداد هوشمند پیشرفته بود که می‌رفت تا انقلابی بزرگ بر روی بلاک چینِ اتریوم باشه. به زبان ساده DAO یک صندوق سرمایه‌گذاری بود که به صورت غیرمتمرکز توسط سرمایه‌گذارانش اداره می‌شد و هدف اون جذب سرمایه برای توسعه برنامه‌های غیرمتمرکز بود.

روند کار DAO به این صورت بود که مردم می‌تونستن اتریوم بخرن و به DAO واریز کنن. در قبال اتریوم‌ها، DAO به سرمایه‌گذاران توکن‌هایی می‌داد که با اون توکن‌ها، در صندوق حق رای پیدا می‌کردن.

برنامه نویس‌ها می‌تونستن ایده‌های خودشون رو ارسال کنن و بعد در میان دارندگان توکن‌های DAO رای گیری انجام می‌شد. اگر ۲۰ درصد موافقت خودشون رو با طرح اعلام می‌کردن، صندوق DAO به طور خودکار سرمایه مورد نیاز رو در اختیار توسعه‌دهنده قرار می‌داد تا با اون بتونه برنامه خودش رو بسازه و بعد از ساختن برنامه، سود خوبی نصیب خودش و سرمایه‌گذاران بکنه.

طرح اگر چه پیچیده بود اما از نظر روند اجرا هیچ مشکلی نداشت.

سازمان خودگردان غیرمتمرکز

برنامه DAO اولین سازمان خودگردان غیرمتمرکز بود که به صورت گسترده شروع به کار کرد و همه فرایندها به صورت غیرمتمرکز و بدون واسطه در انجام می‌شد. دموکراسی به معنای واقعی.

در کمتر از ۳۰ روز از معرفی DAO، این صندوق معادل بیش از ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم جذب کرد و سرمایه‌گذاران زیادی برای خریدن توکن‌های بیشتر لحظه شماری می‌کردن. ۱۵۰ میلیون دلار اتریوم در اون زمان ۱۴ درصد از کل اتریوم‌های استخراج شده بود.

در کد DAO یک تابع تعریف شده بود که با اون سرمایه‌گذاران می‌تونستن هر وقت می‌خوان توکن‌های DAOی خودشون رو بدن و اتریوم شون رو پس بگیرن.

هک DAO

همه چیز خوب پیش می‌رفت تا اینکه در ۱۷ ژوئن ۲۰۱۶، هکری ناشناس تونست از باگ امنیتی موجود در کد DAO استفاده کنه و بیش از ۵۰ میلیون دلار اتریوم رو برای خودش منتقل کنه.

قیمت اتر در کمتر از چند روز از ۲۰ دلار به ۱۲ دلار رسید و همه رو شوکه کرد.

 هک شدن DAO به‌نوعی باعث خدشه‌دار شدن نام اتریوم و پلتفرم اون شد. البته که این هک به معنای هک شدن اتریوم نبود و در خود شبکه اتریوم هیچ اتفاقی نیفتاده بود اما از اونجا که DAO توسط اتریوم معرفی و پشتیبانی شده بود؛ مردم و سرمایه گذاران از اتریوم رو برگردوندن.

از دست رفتن ۵۰ میلیون دلار اتریوم برای شبکه‌ای که در ابتدای راه خودش قرار داشت، یک فاجعه تمام عیار بود.

چه باید می‌کردند؟

طبق یکی از شرایط موجود در قرارداد DAO، درخواست انتقال اتریوم بعد از ۲۸ روز انجام می‌شد. یعنی هکر تا ۲۸ روز نمی‌تونست مبالغ رو برداشت کنه و به این ترتیب توسعه‌دهندگان اصلی حدود یک ماه فرصت داشتن تا به فکر چاره‌ باشن. به طور کلی سه راه پیش روی جامعه اتریوم بود:

• هیچ! به این معنا که طبق قوانین شبکه و این قاعده که «کد قانون است.»، هکر ۵۰ میلیون دلار رو برداشت می‌کرد که در ذات غیرمتمرکز بلاک چین یک چیز طبیعی بود.
• انشعاب نرم یا همان سافت فورک (Soft fork) برای بازگشت دارایی‌ها
• انشعاب سخت یا همان هارد فورک (Hard fork) برای بازگشت دارایی‌ها

اکثریت جامعه تصمیم گرفتن که نگذارن اعتبار اتریوم زیر سوال بره و با استفاده از سافت فورک، مبالغ رو برگردونن.

فورک

همونطور که می‌دونید یک بلاک چین رو نمی‌شه تغییر داد.

تنها راه به روزرسانی یا تغییر کد (به منزله قانون در بلاک چین) :

سافت فورک یا هارد فورک

سافت فورک چیست؟

در این مدل به روزرسانی، کاربرانی که علاقه‌ای به پذیرش تغییرات جدید ندارن، می‌تونن با همون سیستم قبلی به کار خودشون ادامه بدن. البته اگه بیشتر افراد آپدیت جدید رو قبول کنن، ممکنه این گروه در برخی از فرآیندهای مربوطه به مشکلاتی بر بخورن.

در واقع توسعه دهندگان اتریوم می‌خواستن که بدون تغییر دادن قوانین بلاک چینِ اتریوم، جلوی تراکنش هکر DAO رو بگیرن و نودها (Nodes) بلاک‌هایی رو که مربوط به تراکنش‌های هکر هست نادیده بگیرن تا بشه مبالغ رو برگردوند. در سافت فورک شاهد بلاک چین جدیدی نخواهیم بود.

همه چیز برای سافت فورک آماده بود که توسعه‌دهندگان اتریوم در مقاله ای اثبات کردن در صورت اجرای سافت فورک، شبکه اتریوم تا مدتی در خطر حملات DDoS قرار خواهد گرفت که با استفاده از تراکنش‌های بیش از اندازه و بدون پرداخت کارمزد (GAS) می‌تونه باعث شلوغی شبکه و توقف در تایید تراکنش‌ها بشه و این خطر برای اتریوم بیش از هک DAO خواهد بود و این بار یک فاجعه در بلاک چین اتریوم اتفاق می افتاد و این غیرقابل جبران بود.

پس یک راه حل بیشتر باقی نموند و اون هارد فورک بود.

هارد فورک چیست؟

هارد فورک‌ نوعی آپدیته که بعضی از قوانین قبلی رو برای کاربران غیرقابل استفاده میکنه. در این صورت کسایی که با این فورک همراهی نکنن، در ثبت تراکنش‌های خودشون به مشکل بر می‌خورن.

هارد فورک‌ها می‌تونن برای بهبود قوانین قبلی و یا ساختن یک دسته قوانین مستقل و جدید استفاده بشن.

همچنین بخوانید: فورک (Fork) چیست؟ انواع فورک در دنیای ارزهای دیجیتال

تولد اتریوم جدید

انجام هارد فورک و تغییر قوانین اتریوم، در میان توسعه‌دهندگان اختلاف زیادی ایجاد کرد.

حرف مخالفان این بود که: «کد قانون است» و تغییر قوانین خلاف آرمان‌های سیستم غرمتمرکزه.

در هارد فورک این قابلیت وجود دارد که نسخه قبل و نسخه جدید به طور همزمان وجود داشته باشد و جامعه مخالف همچنان نسخه قدیمی خودشون رو اجرا می‌کنن و جامعه جدید هم نسخه جدید خودشون رو.

هارد فورک بزرگ در بلاک ۱,۹۲۰,۰۰۰، یعنی یک بلاک قبل از رخ دادن هک DAO انجام شد تا پول سرمایه‌گذاران برگرده.

با این اتفاق یک بلاک چین و یک ارز دیجیتال جدید ساخته شد.

به دلیل حمایت گسترده از هارد فورک جدید و پشتیبانی توسعه‌دهندگان اصلی مثل ویتالیک بوترین، اتریومی که اول وجود داشت، در صرافی‌ها به اتریوم کلاسیک با نماد ETC تغییر نام پیدا کرد و اتریوم جدید، همون اتریوم نام گرفت. این برخلاف معمول بود. زیرا معمولا اسم بلاک چین قبلی ثابت می‌موند و یک اسم به بلاک چین جدید داده می‌شد؛ مثل بیت کوین و بیت کوین کش که بلاک چین جدید بیت کوین کش نام گرفت.

اما اتریوم کلاسیک، شد اسم اتریوم قبل و اتریوم جدید به نام اصلی اتریوم شروع به کار کرد.

درواقع ساده و صریحش این می‌شه که:

اتریوم: پس از فورک و پیشرفته

اتریوم کلاسیک: اتریوم قبل از فورک

برای اینکه درک درستی از هردو داشته باشیم و اتریوم و اتریوم کلاسیک رو با همدیگه اشتباه نگیریم؛ بهتره همون‌طور که در دید ادبی به اشعار قافیه دار سنتی اصطلاح ادبیات کلاسیک گفته می‌شه؛ جامعه اتریوم رو هم با همین دید نگاه کنیم.

اتریوم قدیمی اتریوم کلاسیک و اتریوم جدید، اتریوم.

اتریوم و اتریوم کلاسیک تفاوت چندانی نداشتن و در واقع اتریوم کلاسیک همون اتریومه، اما بر روی بلاک چین قدیمی و قبل از فورک.

تفاوت‌های اتریوم و اتریوم کلاسیک

می‌تونیم بگییم که درباره اتریوم و اتریوم کلاسیک، قدرت بر ایدئولوژی پیروز شد. با توجه به رفتن عده زیادی از توسعه‌دهندگان و فعالان به روی اتریوم، قدرت و تاثیرگذاری شبکه اتریوم به شدت بالاتر از اتریوم کلاسیکه.

برنامه‌های غیرمتمرکز

به گفته یکی از توسعه دهندگان اصلی اتریوم کلاسیک، بعد از فورک حدود ۹۰ درصد توسعه دهندگان و برنامه‌های غیرمتمرکز (Dapp‌ها) به اتریوم منتقل شدن. برنامه‌های غیرمتمرکز روی اتریوم نسبت به اتریوم کلاسیک تا حد زیادی بیشتره، به طوری که تعداد Dappهای فعال اتریوم کلاسیک به تعداد انگشتان دست هم نمی‌رسه.

روی اتریوم کلاسیک ابزارهای توسعه زیادی وجود نداره که این کار رو برای برنامه‌نویسی سخت می‌کنه. به عنوان مثال توسعه دهندگان اتریوم می‌تونن از متامسک (Metamask) و سایر افزونه‌های توسعه بهره‌مند بشن اما توسعه دهندگان اتریوم کلاسیک به چنین چیزی دسترسی ندارن.

بازار

از نظر قیمت و حجم معاملات، در حالی که عرضه هر دو تقریبا یکسانه، اتریوم کلاسیک در مقابل اتریوم حرفی برای گفتن نداره.

اتریوم مدت‌هاست که در رده دوم جا خشک کرده و با بیت کوین رقابت می‌کنه اما اتریوم کلاسیک بعد از فورک وضعیت بسیار وحشتناکی داره و مدام به رده‌های پایین‌تر بازار می‌ره.

وضع اتریوم اینقدر خوبه که حتی به فیلیپینگ هم فکر می‌کنه.

ماینینگ

هر دو رمزارز از الگوریتم Ethash استفاده می‌کنن و بنابراین میشه برای هر دو از یک سخت افزار استخراج استفاده کرد. سودآوری ماینینگ در هر دو تقریبا یکسانه چون وقتی سودآوری یکی افزایش می‌یابه، ماینرها به سمت اون هجوم می‌برن که باعث ایجاد یک تعادل نسبی میان این دو می‌شه.

در حالی که اتریوم به دنبال اونه که با استفاده از الگوریتم ProgPow جلوی استخراج با دستگاه‌های مخصوص یعنی ASIC‌ها رو بگیره، اتریوم کلاسیک تاکنون این رویه رو در پیش نگرفته. با اجرا شدن ProgPow روی اتریوم، استخراج اون فقط با کارت گرافیک (GPU) امکان‌پذیر بود اما اتریوم کلاسیک رو می‌شه به راحتی با ASIC استخراج کرد.

همچنین بخوانید: ماینینگ ارز دیجیتال به زبان ساده

از همه مهمتر، اتریوم به دنبال اونه که از اثبات کار (Proof Of Work) یا همون ماینینگ به سمت اثبات سهام (Proof Of Stake) بره که در اون برای تایید تراکنش‌ها نیاز به مصرف برق و استفاده از سخت افزار نیست و افراد می‌تونن با خرید اتریوم و اختصاص دادن اون به شبکه، از تایید تراکنش‌ها کسب درآمد کنن. این در حالیه که اتریوم کلاسیک چنین برنامه‌ای رو نداره.

در حالی که تعداد واحدهای اتریوم هنوز سقف مشخصی نداره و برای اون تورم سالانه در نظر گرفته می‌شه، تعداد واحدهای اتریوم کلاسیک محدوده و فقط تا ۲۱۰ میلیون واحد از اون استخراج خواهد شد.

هش ریت شبکه یا همان قدرت پردازشی که ماینرها به شبکه اتریوم کلاسیک اختصاص دادن تا حد زیادی پایین‌تر از اتریومه و به همین دلیل می‌تونیم بگیم که امنیت اتریوم کلاسیک از اتریوم پایین تره.

به طور کل اتریوم بسیار برتر از اتریوم کلاسیکه.